Nano Güzellik: Kozmetikte Yükselen Trend
Kozmetik endüstrisi yeniliklere açık ve sürekli gelişmekte. Talepleri karşılamak için yenileşim (inovasyon) araştırmaları da gitgide artmakta. Özellikle nanoteknolojinin gelişmesiyle ürünleri daha etkili ve estetik yapabilmek için çalışmalar sürdürülüyor.
21. yüzyılın en çok konuşulan teknolojilerinden olan nanoteknoloji, nano boyutta (1-100 nm) olan atom ve moleküllerin kontrolü olarak tanımlanabilir. Farmasötik, elektronik, otomobil, tarım, havacılık ve uzay sektörlerinde yaygın olarak kullanılmakta ve kozmetik endüstrisinde de payı zamanla artmakta.
Nanoteknoloji ile geliştirilen “nanokozmetikler”; daha sonra bahsedeceğimiz lipozomlar, metalik nanopartiküller, nanokapsüller gibi çeşitli taşıyıcı mekanizmaları ile artmış etkin madde yüklenmesi, absorpsiyon, kozmetik etki gibi karakteristiklere sahip olabiliyorlar. Ancak nanoteknolojinin kullanımı arttıkça yan etkileriyle ilgili endişeler de artmakta.
Avantajları
Dezavantajları
Nanoteknolojinin Kozmetikteki Kullanımları
Nanoteknolojinin kozmetiklerde kullanımı aslında yeni değil. Hatta 4000 yıllık bir geçmişi var. Antik Mısır döneminde saç boyalarında saçı siyahlaştırmak için kurşun sülfür nanopartikülleri kullanıldığı gösterilmiştir. Modern sayabileceğimiz nanokozmetikler de ilk defa 1985’te aktif bileşiğin biyouyumluluğunu artırmak için fosfolipitlerin kendi kendilerine bir araya gelme özelliklerinden yararlanılarak geliştirilen lipozomların kozmetikte kullanılmasıyla geliştirildi.
Lipozomlar çeşitli amaçlarla üretilen veya doğada bulunabilen nanomateryallerden bir tanesi. Kozmetiklerde de istenilen etkiye, kullanılan aktif bileşiğe göre bu taşıyıcı sistemler değişmekte. Bunlardan bazıları ise şu şekildedir:
Kozmetik Taşıyıcı Sistemleri
Lipozomlar: Sulu çekirdeğin doğal veya sentetik fosfolipit çift tabaka ile çevrildiği taşıyıcılardır. Genellikle güvenilir kabul edilen (GRAS) ürünlerdendir. Doğal olarak veya ucuz yollarla elde edilebildiği, biyouyumlu, biyoparçalanabilir ve düşük toksik özellik gösterdiği için yaygın olarak kullanılırlar.
Niozomlar: Lipozomların performansını artırmak için ortaya çıkan niozomlar lipozomlardan farklı olarak çift tabakalarında fosfolipitler yerine noniyonik sürfaktanlar, kolesterol veya türevleri ve bazen iyonik amfifiller içerir. Bu yapılarından dolayı formülasyon ve saklanma aşamalarında daha stabillerdir.
Gümüş Nanopartikülleri: Geniş spektrumlu antimikrobiyal etkileri vardır. Antimikrobiyal olarak daha güvenli bir alternatif sunarlar. Ciltte antienflamatuvar, iyileştirici ve onarıcı etkileri gözlenmiştir.
Altın Nanopartikülleri: Cilt bariyeri ile etkileşerek yüksek molekül ağırlıklı etkin maddelerin permeabilitelerini artırırlar. Gümüş ve altın nanopartikülleri bazı gündüz ve gece kremlerinde cildin genç gözükmesinde kullanılır.
Dendrimerler: Bir merkez ve bu merkezden dallanan tekrarlayan yapılar ve terminal (uç) kısımdan oluşan yapay makromoleküllerdir. Biyoaktif olan kozmesötiklerin etkilerini artırmak ve farklı deri tabakalarına hedeflendirmek için kullanılabilirler.
Nanokapsüller: Etkin bileşiğin polimerle çevrildiği nano boyutlu kapsüllerdir. Hassas etkin bileşiği korumak, istenmeyen kokuyu gidermek ve formülasyon bileşenleri arasındaki geçimsizliği gidermek için kullanılırlar. Etkin bileşiğin zamanla salımının sağlandığı kozmetik ürünler de vardır.
Nanoemülsiyonlar: Basitçe nano boyuttaki emülsiyonlar diyebiliriz. Boyutları 10-1000 nm aralığında olur ve küçük boyutları sayesinde daha stabillerdir ve ürünlerin raf ömürlerini uzatabilirler.
Kübozomlar: Kendiliğinden birleşen, amfifilik (hem hidrofilik hem hidrofobik özellik taşıyan) lipidler içeren, arı peteği yapısı oluşturan sıvı kristal yapılardır. Fizyolojik olarak çok stabillerdir ve iyi salım, biyoparçalanma, amfifilik özellikler gösterdikleri için tercih edilirler.
Hidrojeller: Sentetik veya doğal polimer zincirlerinden oluşan hidrofilik bir yapıdadır. Üç boyutlu yapılarından dolayı çözünmeden büyük miktarda suyu absorbe edebilirler. Cilt açıcı ve kırışıklık karşıtı ürünlerde kullanılmak için geliştirilmişlerdir.
Nanokozmetik Ürünler
Nanokozmetik denince akla ilk gelen ürünler belki de yaşlanma karşıtı ürünlerdir. Etkin maddelerin ciltte daha iyi etki göstermeleri ve bazıları kararsız bileşikleri oldukları için nanoformülasyonlarının geliştirilmesi büyük katkı sağlar. Örneğin, seryum oksit nanopartikülü yüklü lipozomlar antioksidan olarak etkin madde olan seryum oksitin taşınması ve ayrıca oluşan serbest radikallerle gelişebilecek yan etkileri en aza indirmek ve böylece cildin ömrünü uzatmak için kullanılmışlardır.
Yaygın olarak kullanıldığı ürünlerden biri de güneş kremleridir. Güneş ışınlarından fiziksel ve iyi bir şekilde koruyan çinko oksit (ZnO) ve titanyum dioksit (TiO2) bileşiklerinin partikülleri ciltte beyaz lekeler bırakır. Bu bileşiklerin nanopartikülleri kullanılarak ciltte görünmemeleri ve kokusuz olmaları sağlanır.
Sıklıkla kullandığı başka bir alan da saç bakım ürünleridir. Saçlar yıkanıldığında sıcak su ile saç kütikülleri açılarak nem kaybı olur. Saçın parlak ve yumuşak olmasını sağlamak için kullanılan silikon normal şampuanlarda saç derisinde birikir ve nüfuz etmez. Ancak nanomateryaller ile kullanılması ile silikonun hızlıca saç liflerinde dağılması sağlanır ve böylece saçın daha nemli, parlak ve yumuşak olması sağlanır.
Nanoteknoloji kozmetik alanında bunlara benzer şekilde ayrıca temizleyici ürünler, nemlendiriciler, peelingler, tırnak boyaları, dudak bakım ürünleri, kapatıcılar ve deodorantlar gibi birçok üründe kullanılır.
Sonuç
Kozmetik ürünlerin yan etkisiz olma özelliğini korumaları için nanokozmetiklerin yaşam döngüleri, maruz kaldığımız yollar, vücuttaki davranışları ve üretiminde çalışanların riski gibi konularda derinlemesine toksikolojik çalışmalarının yapılması gerekiyor. Ayrıca gerekiyorsa nanomateryal içeren kozmetikler için ilave regülasyonlar, üretim kılavuzlarının geliştirilebilir. Aynı zamanda çevreye olan etkileri de görmezden gelinmemeli.
Kozmetikler ne kadar tanım olarak olumsuz etki göstermemesi gereken ürünler olsa da dikkatli ve bilinçli kullanılmaları gerekir. Ayırımları standart bir tüketici için fark edilebilir olmasa da “dermokozmetik” adıyla da anılan kozmesötiklerin piyasadaki yeri artmış durumda ve giderek artmakta. Her zaman toksisite profilleri tamamen aydınlatılmamış bu ürünleri kullanırken daha da dikkatli olmamız gerekli ve kullanacağımız ürünleri iyi seçmeliyiz. Güvenli ve etkin cilt bakımı rutinleri dileğiyle.
