Bir Toplum Hastalığı: Yalnızlık

Bir akşam düşünün ya da bir öğlen, aslına bakarsanız zaman diliminin pek de bir önemi yok. Kafeteryada tek başınıza oturmuş kalitesiz ama bir o kadar pahalı kahvenin tadını çıkarmaya çalışırken bilim dünyasındaki son gelişmeleri takip ediyorsunuz. Derken telefonunuzdan kafanızı kaldırdığınızda karşıdaki masada dünkü maç hakkında atışan erkek grubunu görüyorsunuz, yan masanızda birbirlerine güzel sözler söyleyen aşıklar bir öteki masada sakince sohbet eden iki kadın. İşte o an tek başına olmak içinizde kocaman bir boşluğa dönüşüyor. Artık yalnız başına lezzetsiz kahve içen ve telefonunda vakit geçiren bir sünepenin tekisiniz.

Aslında tek başına olmak, sessizliğin kollarında huzuru bulmak kulağa ne kadar da cezbedici geliyor değil mi? Fakat bu huzurlu tablo her zaman “yalnızlık” ile eşdeğer değil. Bu yazıda, yalnızlığın gizemli perdesini aralayacak, hem ruhsal hem de bedensel sağlığımıza etkilerini mercek altına almaya çalışacağız.

Tek başına olmak, fiziksel olarak diğerlerinden izole olmamız anlamına gelir. Yalnızlık ise sosyal bağlantı eksikliği ve başkalarıyla anlamlı bir ilişki kuramama hissi olarak tanımlanır. Tek başına olmak her zaman yalnızlık duygusuna yol açmaz. Örneğin, bir yazar inzivaya çekilerek üretken bir yalnızlık yaşayabilir. Bir ressam, ilham perisini yakalamak için doğayla baş başa kalmayı tercih edebilir. Bu tür durumlarda birey kendi iç dünyasıyla bağlantı kurar ve bu da kişisel gelişim ve dönüşüm için bir fırsat sunabilir.

Ancak yalnızlık, bu tür seçimlerden öte, istenmeyen bir durumdur. Sosyal izolasyon, başkalarıyla bağlantı kuramama ve anlamlı ilişkiler kuramama duygusu ile karakterize edilir. Yalnızlık çeken bireyler, sosyal açıdan açlık hissederler ve bu durum hem ruhsal hem de bedensel sağlıkları üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip olabilir. Kocaman bir arkadaş grubunun içinde, tek başımıza olmasak bile yalnız hissedebiliriz.

Modern Dünyada Yalnızlık Salgını

Ancak modern dünyada yalnızlık, evrimsel kökenlerinden farklı bir boyuta taşmıştır. Günümüzde yalnızlık, kronik bir hale bürünebilen ve hem ruhsal hem de bedensel sağlığımızı tehdit eden bir salgın hastalık gibi karşımıza çıkmaktadır. Teknolojinin artan kullanımı, şehirleşme, sosyal mobilite ve göç gibi faktörler, yalnızlık salgınının arkasındaki en önemli nedenlerdendir.

Ruhsal açıdan ise yalnızlık depresyon, anksiyete ve düşük benlik saygısı gibi problemlere yol açabiliyor. Yalnızlık çeken kişilerde intihar düşünceleri ve girişimleri de 2-3 kat daha sık görülüyor. Beyin görüntüleme çalışmaları, yalnızlığın beynin ödül sistemi ve duygusal işleme ile ilgili bölgelerinde negatif değişikliklere yol açtığını gösteriyor.

Öte yandan yalnız geriatrik popülasyonda kronik hastalıkların tedavisine uyunçta önemli azalmalar göze çarpıyor. Depresyonun ve anksiyete artışlarının da bu tip hastalıklarla mücadelede negatif etkisinin olduğunu da belirtmekte fayda var.

Yalnızım, korkmalı mıyım?

Yalnızlık duygusu yaşıyorsanız, kesinlikle korkmanıza gerek yok. Yalnızlık, birçok insanın hayatının bir döneminde deneyimlediği bir duygudur. Önemli olan bu duyguyla başa çıkmak için doğru adımları atmaktır.

Bireysel Çözümler:

• Sosyalleşmek için yeni yollar arayın: Katılmak için bir kulüp veya grup bulun, gönüllü faaliyetlere katılın, komşularınızla iletişim kurun.
• Aile ve arkadaşlarınızla daha sık iletişim kurun: Onlarla zaman geçirin, telefonla arayın, mesajlaşın.
• Yalnızlık hissini kabullenin: Bu duyguyu bastırmaya çalışmak da sizi anksiyeteye sürükleyecektir.
• Kendinize zaman ayırın: Sevdiğiniz aktiviteler için zaman ayırın, hobilerinize yönelin, kendinizi rahatlatacak ve keyif verecek şeyler yapın.
• Meditasyon ve mindfulness gibi teknikleri uygulayın: Bu teknikler, stresi azaltmaya ve zihninizi sakinleştirmeye yardımcı olabilir.
• Gerekirse profesyonel yardım almaktan çekinmeyin: Yalnızlık duygusuyla başa çıkmakta zorlanıyorsanız bir psikolog veya terapistten destek alabilirsiniz.

Toplumsal Çözümler:

• Yalnızlık sorununa dikkat çeken farkındalık kampanyaları düzenlenmeli: Bu kampanyalar, yalnızlığın bir hastalık olmadığını ve bununla başa çıkmanın mümkün olduğunu vurgulamalıdır.
• Sosyal destek ağları geliştirilmeli: Yaşlılar ve engelliler gibi yalnızlığa daha yatkın gruplara yönelik sosyal destek programları geliştirilmelidir.
• Teknolojinin yalnızlığı artırma potansiyeli göz önünde bulundurularak, bu alanda düzenlemeler yapılmalı: Sosyal medya platformları, kullanıcıları gerçek hayatta bağlantı kurmaya teşvik edecek şekilde tasarlanmalıdır.

Günümüz Türkiye’sinde 2023 verilerini baz aldığımızda 65 yaş ve üzeri bireylerde yalnız yaşayanların oranı %20,4 olarak tespit edilmiş. Öte yandan ADNKS sonuçlarına göre, 2014 yılında %13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranının 2022 yılında %19,4’e yükseldiği görüldü. Yine yapılan bir çalışmada okulda kendini garip ve yabancı hissettiğini belirten 13-17 yaş grubundaki çocukların oranı %8,8, okulda kendini dışlanmış hisseden çocukların oranı ve okulda kendini yalnız hissettiğini belirten çocukların oranı %6,8 oldu. Peki bu verilerden neden bahsediyorum? Yaşlılar zaten huysuz, evde tek başına yaşamak cazip, ehh çocuklarımız da biraz mızıkçı deyip işin içinden çıkamayız.

Yalnızlık, modern dünyanın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Bu sorunun çözümü için hem bireysel hem de toplumsal düzeyde adımlar atılması gerekiyor. Bireysel olarak, sosyalleşmek için yeni yollar aramak, aile ve arkadaşlarımızla daha sık iletişim kurmak ve yalnızlık hissini kabullenmek önemlidir. Toplumsal düzeyde ise yalnızlık sorununa dikkat çeken farkındalık kampanyaları düzenlemek ve sosyal destek ağlarını geliştirmek gibi çözümler üretilebilir.

Yalnızlık, karanlık bir gölge gibi üzerimize çökmek zorunda değil. Biraz çaba ve dayanışma ile bu gölgeyi aydınlığa dönüştürebiliriz.

Yazımı Özdemir Asaf’ın şu dizeleriyle noktalıyorum: “Yalnızlık paylaşılmaz/ Paylaşılsa yalnızlık olmaz.”

Bilimle ve sevdiklerinizle kalın!

Yalnızlık, yaşamda bir an,
Hep yeniden başlayan..
Dışından anlaşılmaz.

Ya da kocaman bir yalan,
Kovdukça kovalayan..
Paylaşılmaz.

Bir düşün’de beni sana ayıran
Yalnızlık paylaşılmaz
Paylaşılsa yalnızlık olmaz.

özdemir asaf-1978